Senin, 04 Juni 2018

The stories of dayak maanyan/tanuhui_1.Amah Palui Nutu Parei Hang Amau Kakau Niui


Amah Palui Nutu Parei Hang Amau Kakau Niui
            Amah palui hantik hanye halus tuu maka piahi,dagana amah andri ineh ni haut nanan( meninggal dunia), jari mahi sah tau ngajar hanye andri mendidik hanye , hanye welum erang kaulun ai. Welum ni tuu maka pi ahi , hang awe uneng ulun irarami ,amun puang uneng ulun bagawi gotong –royong hanye naan eleh dagana baharap naan na ami nakuta. Hanye tau bagawi amun andri kawan ulun rama amun puang hanye tau bagawi ngalut kalah ulah ulun lain. Dami hanye haut bujang, ulun tumpuk Dusun  ngampi jodoh Amah Palui andri Ineh Palui. Here rueh paadu,here idarangan haut rueh taun , here rueh naan iya , hanye iru hi PALUI. Nah, Amah Palui na tau bagawi dagana narangan andri Ineh Palui . welum here hang wuang keserdanahan itamelum ngume sebagai usaha here isa – isa ni.
            Suatu andrau mehe keperluan here nai padah sah  perlu iyalah rangi andri kenah karing haut galis. Ineh Palui ngekai parei dami karing ina na tutu hampan jari weah. Ineh Palui ngeau ma Amah Palui “ aku andri hi Palui kai ma tumpuk kain iwidian keperluan takam andri kami padah tau mudi kariwe dagana ganta ineh ku,die amun kira – kira mate andrau hang amau kakau niyui, awat awing kekayan parei ina dia andri tutu parei ina hamper galis” jawab Amah Palui “ hayu Ineh Palui , die  karewe aku nutu ni”.
            Ineh Palui andri hi Palui tulak ma tumpuk, sah Amah Palui ina muneng jaga kekayan parei. Tamam tuu kaandre amah palui, hanye puang heei mandre , takut hanye pakarasa amun mate andrau haut hang amau kakau niyui. Andrei – Andrei mate andrau ni haut kaluar , Amah Palui palus ngampasuk kekayan parei ina nuwe ma wuang luntung . luntung ina kira-kira ba isi 3 belek (10 liter) ina na ume Amah palui mamau kakau niyui, udi iru hanye minau di iru hanye mamai kakau niyui lagi nelang ngenei  alu, dahuru , andri lehung. Amah Palui mansuba mamai kakau niyui, tapi hanye puang kaiyuh dagana lehung ni maweat , lagi hanye mansuba mamai ni, puang ni kaiyuh lagi ,lagi hanye terakhir ,akhir ni kaiyuh.mamai kakau niyui iru  hanye nelang ka uyuhan galis kakuaten ni. Naan dinung ni  erang kaukui using samatan na kalelu here, ngalut Amah Palui mamai kakau niyui pada . Ina using iru Amah Palui ina ngayak tuli, sambil nagluar lengan  ni using iru  meauu –meauu hang ime, ganyah Amah Palui haut mamai kesitar 4 hampe 5 meter amau ni, dagana karengei lengan using iru Amah Palui ngulik ma ime palus hanye pangarusut ma ime hamper lawu ma tane hanye . Tamam panyangin Amah Palui using iru nelang kauyuhan hanye, dagana tamam panyangit ni akhir ni hanye ngakasa using iru pakai  tangan ni hamper matei. Amah Palui emah katantau using inai mahi badaya da kakasah ni andri katantau hampei matei dan kakasah ni. Amah Palui uyuh takut na sangit Ineh Palui , hang wuang atei ni aku kai nina bangkai using ina. Hang awe aku nyumuh ina hampan darangan ku karasa. Senga naan pikiran ni hang awe harus hanye nina bangkai using ni. Hanye balalu nganak using iru hang ime tukat lewu here,nkulik ni  ni tau katantau darangan ku mun hang ina. Balalu Amah Palui ngalap lagi bangkai using iru , balalu dina ni hang pulai tumpukan urai,tapi tatap bangkai using iru tau na tantau. Nah wang atei ni , amun hang ina amun darangan ku ibarasi urai ina,tatap haba ni. Balalu Amah Palui ngenei bangkai using iru ,akhir ni kubur nib u hanye mudi. Wau hamper lewu hanye kapikiran lagi amun haba darangan ni bangkai using iru,hanye balalu mulek bu mungkar kuburan iru bu nawit hang balakang hang pungung ni. Amah palui ngulik kawi dan kawan ni ,bangkai using iru puang ni katantau. Nah aman pikir Amah Palui , balalu hanye ngamung lagi mamai kakau niyu nelang ngenei alu ,dahuru ,andri lehung. Akhir ni hamper hanye hang palapa niyui, hanye ngulah hang palapa niyui hampan iyuh uneng lehung pakai ni itutu,bu hanye mulai itutu parei hang amau kakau niyui iru. Kairu ru lah Amah Palui ,bagawi sah gawian mudel – mudel  sah paung suah na ulah ulun lain , kawan wurung samiding ,kawan memai padah , andri kawan weruk hawi nuju kakau niyui karengei Amah Palui itutu hang amau kakau niyu.
            Puang lawah lagi Ineh Palui mudi teka tumpuk udi iwidian. Sekitar 200 meter here hamper lewu here karengei eyau tutuan Amah Palui. Kakudelan Ineh Palui karengen eyau tutuan alu ma lehung tuu mehet na sandreingei teka lawit tuu. Dami hamper hang lewu, hinagn – hinang Ineh Palui ma wuang lewu nerau Amah palui. Amah Palui ngahut teka amau kakau niyui “ inun aku lagi nutu parei kalah na eyau hanyu hanien.” Sangai Ineh Palui “ hiye sah nuyu hanyu nutu parei hang amau kakau niyui?” balalu Amah Palui nyanawu teka amau lehung , alu , andri dahuru,balalu ngume parei sah haut na tutu ni,bu minau teka kakau niyui. Hamper ime tane bu masuk ma wuang lewu,balalu kalentahan bangkai using sah gantung ni hang belakang pungung Amah Palui. Lagi Ineh Palui nunti “ inun lagi sah na gantung nu hang balakang hanyu Amah Palui.?” Amah Palui ekat suni bu bapaner hang wang atei ni , silaka , tuu silaka, aku mina Ineh Palui puang katantau. Ineh Palui tuu tamam sangit ni bu eyau ni “ tuu bungul hanyu ina Amah Palui andrau ina, nutu parei hang amau kakau niyui, andri munu using na kalelu takam, using iri samatan panyaput hang lewu takam na.” Ineh Palui ngalap Uwei hante bu mepai Amah Palui pakai iru papire kali. Eyau Amah Palui “ ada –ada aku hala tuu aku puang lagi ngulah gawian hala kairu”  bu karengei iru Ineh Palui taduh mupuk Amah Palui Pakai iru.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar