Senin, 04 Juni 2018

The stories of dayak maanyan/tanuhui_8.PASUNGAN NARANGAN DATU WERUK


PASUNGAN NARANGAN DATU WERUK


Zaman sadi hurap, naan erang kaulun upu bangaran hi Pasungan. . Upu yina bakatauen tuu, daya naan kapanaian, ngulah jukung, hinga la panai tuu hanye na ngulah jukung, teka hujung bantai hampe iring Ranu haut rasa Ulun tuu Amun jukung ulahan pasungan na matan segah . Tiap andrau hi Pasungan na ipuru ngulah jukung, hang iring hungei kapit kakau kayu dedeh. Dami uyuh itetek ihiit, balalu maharung salaki hi pasungan hang kapit kakau kayu Dedeh ru, nguka wasi panguta insingan hang kariputan rawen punsi teka wuang lanyung Amau andrau, puhut pihe hi Pasungan, Sadang kunu ni mate andrau haut hang amau pumuwuen. Ware tarie kuman dahulu. Kala lana, nyumput lanyung teka hawitan Paka, Wur...wur...enguh hanakan wadi teka wuang lanyung, pagin hie leleu iwei pasungan kalauan. Wansit hanye nguka kariputan rawen punsi, numa hanakan wadi wawui baya Sarai, Lampang baya samu, tanan riu, inun Mun sa Makai rawen himat riut2 riu ni galis, nelang baya dime kadiki rakanan teung, erang ka jumput rakanan Pusuk dengkut.

Salaki hi Pasungan,ngurus nyuap nahi, teka wuang taniihan Susup Pusuk dengkut, suap Pasungan ,Hiah tuu marauh nelang napisuk sibawu pangarawit  dami sa nyumput lunek ni, kikit Hindra, ngantal nanam ni, kikit handrueh tuu sa mape. Nelang rahaman nadap Galis, puang iyuh paksa, himat mun puang daya kurang lawah hanak pasti wawui yina raja tueh, kape ni.
Kude kadinung tawe wawui ireket hang lunek baya kudit ni, matei kahayangan hi pasungan. Kulik kitau hi pasungan, bulu babungkat nyumput erang kakau paring, hiit ni erang pitus balalu jari panyanyat lunek ru nelang nakikit.

Singkat surah, jari kuman hi pasungan. Kabalatenan budas. Nahi galis erang taniihan, luen wadi bararasis ane sikak pamunut ni. Luput kuman, siruru hi Pasungan. Puang ule kirat budas, sehhhh....kunu ni die nyanuput puruan jukung, ngatur siruru dahulu. Ha bujur, puang lawah numa ngur...ngur lengan heruk Pasungan Puang pasungan karasa, Mun salawah hanye kuman ru naan erang kaukui datu weruk wawei nyampining ulah gawi ni teka amau kakau kayu Dedeh Uneng ni lagi mandre ru. Dedeh datu weruk ru, numa mahena Indrian ulun. Bagamat hanye minau, ngutik hiitan paring ru. Balalu bahimat nyayat Lela ni , Haaa...tuu Mira marai Wawa datu weruk ru, ang lawah pasalapak tariah situa Dedeh ru hang tuhi pasungan. Puang lawah Balalu kariwe andrau, amuan hi pasungan, emah ni kadinung dedeh satua pasalapak hang tuhi hanye, kude daya nelang agak ngudaw-ngudaw. Balalu dinung pasungan nyalah erang kaulun wawei ang babaju. Salenga timul rip- rip  hang kunu pasungan  Datu weruk ru taamuan daya kaingkam naan Bana Lawu hang amau hanye, ha ikup satua yiru ireket budas hi Pasungan ang kaule mihewuk balalu tariah hang ikupan weruk, balalu kungkung ni mamai ma amau kakau kayu dedeh. Daya haut riwa rawuh kariwe, salenga iwadik kakau kayu Dedeh ru jari lewu, Balalu datu weruk ru pada iwadik jari wawei mawinei nelang raja Segah. Dami sadar hi Pasungan, numa hampe nyalah na Palit ansan, mate pasungan ekat galis gawi ninung wawei yiru. Dami sadar hanye, haut insing datu weruk ma amau kakau kayu nunukdedeh.
           
Kayu dedeh iwadik jari lewu, datu weruk iwadik jari wawei mawinei. Haaa....Sa Segah wawei yina, numa Mahi budas kalawan ni hang mate Pasungan,Tenga mahilak kasak nyalah upahan kudit dengkut, wulu ni maintem maantim amau manjurai, uruwawa iyalah atelui ansa, mate sarupa wulan purnama wau mihulet,😍n elang kuwing pinyung bahalai igamar wunge amukakang mukai😊, hinga hampe Mahi isisa putungan datu weruk nien. Palus pahipet sinta pasungan ma wawei yina, ang uweng hanye mikir lagi punuk lewu re'an hang tumpuk. Ang hanye kaule ngitung ineh ni raerai hang lewu ngandrei hanye mudi, lawah lawit ang hanye kakunuan jukungni Huan jari hang iring Ranu yari.

            Singkat kesah, hi pasungan Balalu muneng hang kakau Nunuk Dedeh baya datu weruk. Mun kaandrau, iwadik jari kakau Nunuk Balalu wawei minei na iwadik mulek jari datu weruk. Kude mun kamalem kakau Nunuk Dedeh jari lewu, datu weruk iwadik jari wawei Segah. Welum idarangan here rueh. Patei kunu wangun ni hi Pasungan wuah alimu kame datu weruk na. Hampe mihawuntung. Balalu nganak datu weruk
Hi pasungan na tiap andrau gawian ni pangempu, darangan ni na haut tulak Huan hulet mate andrau. Die mudi nginsing panguta kawan kenah baya wua-wuaan ngandrei riwa rawuh mate andrau leteng, hanye panalu hi pasungan ngandrei hanye iwadik jari murunsia.
Lawah-lawah, magin kubas wangun ni sinta baya alimu datu weruk . Balalu siur-siur kunu ni saitungen ineh ni haut matueh, saitungen lalaya hang lewu niba parupuk Huan naganti wila ni, kaitung jukung ni Huan luput, kasungu atei pasungan mudi, balalu kamalem ni bapaner Pasungan andri darangan ni sa ganyah nadap rapuan nyiwui areng ngupuh kenah kadiki. "Uuu....Ineh here....Naan kunu aku na, kasungu lewu tumpuk natat balai tumpungan,lawah lawit ang panalu hi Ineh sunah naua erang pitus amun hanyu nunyu...." eaw pasungan. Ikulik darangan ni, nelang muhut walenun teka urung. "Inun nanam ni, puang iyuh ang budas sa?" tunti darangan ni "Ha, amun sa hanyu nunyu tulak aku sunah erang malem." Darangan ni nyandrupak hi Pasungan sa ganyah ngaguwes siangan. "Amun kairu kunuaan nu, puang budas aku nangke, kude andrei telu wulan lagi, hampe anak tarueh lapas umu. Mudi leh hanyu lalus nginsing anak tarueh yiri manalu Nini ni sa Huan suah dinung ni. " Darangan ni ijundreng nelang nyujut kuwing pinyung ni. Kanam-kanam hi Pasungan, sambil mate ni puang lapas teka anak ni hang tampukungan. Manuwu tuu sa anakni na nyalah murunsia Lana, kude ekat wulu Tenga ni amau, tuu angan-angan budas amun sa nainsing ma bantai, himat kakihien Ulun Rama, kunu pasungan. Kaayat uni ni, udi lalem hi Pasungan bafikir.Seeeeh... rari mitun tulak haut jalan ahir. Daya kakau Nunuk na amau tuu puang tau hi Pasungan minau, Balalu Samung ni Wakai kayu pakai mitun, Padingian darangan ni tulak nelang anak ni mandre hg wuang siangan, Dur...itung pasungan mitah Wakai. Babaya hampe Putut nunuk,kehet lengan tungkau anak ni taamuan daya siangan tarie. Api kehet lengan kiak ru hampe rengei datu weruk sa ganyah ngakali kenah hang iring hungei. Dami hanye naua, haut wawai hi Pasungan.Datu weruk ngatapet anak ni Balalu nyasah hi pasungan,  ane sasat ni, kude hi Pasungan rari nuju hungei, Balalu Sadina hang wading wakai Dedeh hang geung rahai Ranu. Hang pakarehan ranu,numa muru putep kawan kenah murik.

Wangun ni kauyuhan datu weruk pana anak nyasah, Balalu tarie hanye hang pakarehan Ranu. Mepet Wakai kakau kayu hang iring hungei. Pepai ni ma kakau kayu, udi hie susup ni ma penah ranu uneng kawan kenah murik. Haaa....numa lampang kawan kenah,mutik budas datu weruk,  susuk ni ma wila kayu, ingkamni Sadang Balalu tulak hanye sambil ngatapet anak ni tulak.
(Putus asa, wangunni hi datu weruk nyasah hi pasungan, ware mudi ngupuh kenah daripada ngapung upu pahamen tulat ). Hi Pasungan kaluar teka Uneng ni Sadina, Balalu ngutik Wakai kayu sa nasulup datu weruk ma wuang Ranu pakai ngakali kenah nien. Balalu mudi hanye,ma tumpuk ni.

            taduh jari pangulah jukung, kude jari tukang kakali kenah Makai Wakai kayu Nien, sa itati antuh takam kakau tuwe.


Tidak ada komentar:

Posting Komentar